Καθυστερημένη ήβη ονομάζεται η καθυστέρηση της ανάπτυξης των χαρακτηριστικών του φύλου, η οποία παρατηρείται σε ηλικία μεγαλύτερη από την μέση ηλικία κατά την οποία παρατηρείται η έναρξη της ήβης στα περισσότερα παιδιά.
Καθυστερημένη ήβη θεωρείται όταν η απουσία εμφάνισης των φυσιολογικών μεταβολών της εφηβείας υπάρχει ακόμη μετά την ηλικία των 13 ετών για τα κορίτσια και των 14 ετών για τα αγόρια.
Η καθυστερημένη ήβη πολλές φορές συγχέεται με την ιδιοσυγκρασική καθυστέρηση της ανάπτυξης του παιδιού. Σ’ αυτή την περίπτωση το παιδί έχει ένα βραδύ ρυθμό ανάπτυξης από τα πρώτα χρόνια της ζωής του και συνήθως υπάρχει ένα οικογενειακό ιστορικό καθυστερημένης εφηβείας στην οικογένεια.
Στην ιδιοσυστατική αυτή καθυστέρηση της ανάπτυξης τελικά το παιδί μπαίνει στην εφηβεία, αν και καθυστερημένα ,και βέβαια το τελικό ανάστημα είναι φυσιολογικό, γιατί η ανάπτυξη αυτών των παιδιών είναι μεν πιο αργή αλλά τελικά κρατά περισσότερα χρόνια από τα άλλα παιδιά.
Η παθολογική όμως καθυστέρηση της ήβης έχει πολλές αιτίες :
- Υποθαλαμική ή υποφυσιακή ανεπάρκεια
- Παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος
- Χρόνιες παθήσεις
- Υποσιτισμός
- Νευρογενής ανορεξία
- Υποθυρεοειδισµός
- Ανεπάρκεια ωοθηκών στα κορίτσια (π.χ. s. Turner)
- Ανεπάρκεια όρχεων στα αγόρια (π.χ. s. Klinefelter)
- Σύνδρομο αντίστασης στα ανδρογόνα κ.α.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Πολύ σημαντικό είναι το
- οικογενειακό ιστορικό , η ηλικία έναρξης της ήβης στους γονείς και στα αδέρφια,
- ατομικό ιστορικό ( λοιμώξεις, τραύματα, ακτινοβολία, κεφαλαλγίες κ.α.)
Η κλινική εξέταση έχει μεγάλη σημασία :
Ταξινόμηση κατά Tanner του σταδίου της ήβης.
- Ανάπτυξη των μαστών
- Ανάπτυξη των έξω γεννητικών οργάνων σε αγόρια και κορίτσια
- Ανάπτυξη της τρίχωσης στο εφήβαιο και στις μασχάλες
- Ύψος , βάρος και ρυθμός ανάπτυξης
- Λιπαρότητα δέρματος
- Εμφάνιση ακμής
Η εξέταση συμπληρώνεται με εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο :
- Οστική ηλικία με ακτινογραφία άκρας χειρός
- Στεροειδή του φύλου συγκεντρώσεις στο αίμα
- Μέτρηση γοναδοτροπινών
- Αξιολόγηση θυρεοειδικής λειτουργίας
- Υπερηχογράφημα ελάσσονος πυέλου
- Υπερηχογράφημα όρχεων για τα αγόρια
- Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου όπου χρειάζεται
Η διάγνωση πολλές φορές είναι δύσκολη και απαιτείται η παρακολούθηση τους ασθενούς για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία εξαρτάται από την διάγνωση της αιτιολογίας της καθυστέρησης της ήβης.
Ο βασικός στόχος είναι η διάγνωση και η θεραπεία της υποκείμενης αιτίας έτσι ώστε να επιτευχθεί η φυσιολογική έναρξη των μεταβολών της εφηβείας.
Ο Παιδίατρος πρέπει να αξιολογεί την καθυστέρηση της ήβης και σε συνεργασία με τον ειδικό Ενδοκρινολόγο να γίνεται περαιτέρω διερεύνηση κι αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αν το αίτιο δεν είναι παροδικό ή οφείλεται σε ενδοκρινολογική διαταραχή τότε συνήθως δίδεται η κατάλληλη ορμονική υποκατάσταση ( οιστρογόνα- προγεστερόνη στα κορίτσια, τεστοστερόνη στα αγόρια), έτσι ώστε να επιτευχθεί ή έναρξη της εφηβείας και η ολοκλήρωση της ενηλικίωσης του ατόμου.