Η επικράτηση των ψηλαφητών όζων του θυρεοειδούς αδένα είναι περίπου στο 5% των γυναικών και στο 1% των ανδρών που ζουν σε χώρες με επάρκεια ιωδίου. Από την άλλη μεριά ο υπέρηχος του θυρεοειδούς αδένα μπορεί να ανιχνεύσει όζους σε ποσοστό 19 – 68% σε τυχαία επιλεγμένα άτομα με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες και στους ηλικιωμένους.
Ο όζος του θυρεοειδούς αδένα είναι μια βλάβη διακριτή από το υπόλοιπο θυρεοειδικό παρέγχυμα με κάποια ειδικά ή μη μορφολογικά χαρακτηριστικά. Ο όζος μπορεί να είναι ψηλαφητός αν έχει μέγεθος > 1cm ή όχι.
Η κλινική σημασία των όζων έγκειται στην ανάγκη να αποκλειστεί ο καρκίνος του θυρεοειδούς. Το 7 – 15% των όζων που είναι κακοήθεις εξαρτώνται από την ηλικία, τα φύλο, το ιστορικό πιθανής έκθεσης σε ακτινοβολία στο παρελθόν (ακόμα και σε παιδική ηλικία), το οικογενειακό ιστορικό κ.α.
Ο διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα (θηλώδες και θυλακιώδες καρκίνωμα) αποτελεί την συντριπτική πλειοψηφία > 90% όλων των καρκίνων του θυρεοειδούς αδένα.
Υπάρχει και η εξαιρετικά σπάνια μορφή του αδιαφοροποίητου καρκίνου του θυρεοειδούς ή αναπλαστικό καρκίνωμα ο οποίος όμως έχει εξαιρετικά κακή πρόγνωση για την υγεία του ασθενούς.
Η ετήσια επίπτωση του καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα είναι πάνω από 14.3 ανα 100.000 (στατιστικά στοιχεία από το 2009). Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα αναφέρει ότι το θηλώδες καρκίνωμα του θυρεοειδούς αδένα είναι ο 3ος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες.
Οι όζοι που ανακαλύπτονται είτε με την ψηλάφηση ( συνήθως >1cm ) είτε σαν τυχαιώματα σε υπέρηχο του θυρεοειδούς αδένα ( ανεξαρτήτου μεγέθους ) θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά από τον ειδικό Ενδοκρινολόγο για την περαιτέρω αντιμετώπισή τους.
Σε γενικές γραμμές η κατευθυντήριες γραμμές αναγνωρίζουν ότι οι περισσότεροι όζοι του θυρεοειδούς αδένα είναι χαμηλού ρίσκου και ότι πολλοί καρκίνοι του θυρεοειδούς αδένα θέτουν σε ελάχιστο κίνδυνο την υγεία του ασθενούς και μπορούν να θεραπευτούν αποτελεσματικά.
Στην συντριπτική πλειοψηφία του ο διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοιδούς είναι σποραδικος, ενώ μόνο το 5 – 10 % είναι οικογενής και κληρονομικός. Υπάρχουν και κάποια σπάνια σύνδρομα που σχετίζονται με τον διαφοροποιημένο καρκίνο του θυρεοειδούς αδένα (Cowden’s disease, familiar adenomatous polyposis, Carney complex, MEN2, Werner syndrome etc.)
Ο ακρογωνιαίος λίθος μιας σωστής διάγνωσης είναι το ιστορικό του ασθενούς, τόσο το ατομικό όσο και το οικογενειακό ιστορικό και βεβαίως μια λεπτομερής κλινική εξέταση.
Ιστορικό : τα βασικότερα στοιχεία στη λήψη ιστορικού για όζο του θυρεοειδούς αδένα είναι :
- Έκθεση σε ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία ή και αργότερα
- Οικογενειακό ιστορικό με καρκίνο του θυρεοειδούς
- Οικογενή σύνδρομα που συνδέονται με καρκίνο του θυρεοειδούς (Cowden’s disease, familiar adenomatous polyposis, Carney complex, MEN2, Werner syndrome etc. )
- Γρήγορη ανάπτυξη του όζου
- Βράγχος φωνής
Κλινική εξέταση :
- Επισκόπηση και ψηλάφηση του τραχήλου για ανεύρεση διόγκωσης – όζου
- Ψηλάφηση όζου ώστε να διαπιστωθεί η σύσταση (σκληρός ή μαλακός όζος ) και η κινητικότητά του κατά την κατάποση για παράδειγμα (σταθεροποιημένος ή όχι στους γύρω ιστούς )
- Παράλυση φωνητικής χορδής
- Ανεύρεση πιθανής τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας.
- Εξέταση καρδιάς – σφύξεων για πιθανή αρρυθμία, ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία
- Αδρή νευρολογική εξέταση για τρόμο χεριών καθώς και εξέταση των αχίλλειων αντανακλαστικών.
- Εξέταση των οφθαλμών άμφω για πιθανό εξόφθαλμο (με το εξειδικευμένο εξοφθαλμόμετρο )
Όλα τα παραπάνω ευρήματα της κλινικής εξέτασης δίνουν σημαντικά στοιχεία στον Ενδοκρινολόγο σας για την μορφολογία και τη λειτουργικότητα του θυρεοειδούς αδένα αλλά και των όζων που έχουν ανακαλυφθεί και τον βοηθούν στην περαιτέρω αντιμετώπιση του προβλήματος.
Εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις :
- Ορμονικός προσδιορισμός
- Ειδικά αντισώματα
- Υπέρηχος θυρεοειδούς αδένα και Doppler ή και ελαστογραφία
- Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς
- Παρακέντηση όζου θυρεοειδούς
- Μαγνητική τομογραφία τραχήλου ή θώρακος
Θεραπευτική αντιμετώπιση :
Αναλόγως των ευρυμάτων από τον κλινικό, εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο ο Ενδοκρινολόγος σας θα κρίνει για την πορεία της νόσου, είτε για τη συνέχιση της παρακολούθησης του όζου σε τακτά χρονικά διαστήματα, είτε σε περαιτέρω αντιμετώπισής του με χειρουργική εξαίρεση κ.α. όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο ( καρκίνος του θυρεοειδούς , τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη, τοξικό αδένωμα κ.α.).
Εφόσον τελικά η διάγνωση είναι κακοήθεια ,τότε μετά τη χειρουργική εξαίρεση και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις πραγματοποιείται λήψη ραδιενεργού ιωδίου ( I131) ως συμπληρωματική θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα και στη συνέχεια στενή ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς από τον ειδικό Ενδοκρινολόγο (follow up).